Twee weken geleden ging ik op pad naar Oosterbeek, naar het huis van Joke en Jan. Om een paar uur uit hun leven vast te leggen, een leven met dementie.
Oproep
Al een tijdje geleden deed ik een oproep op social media op zoek naar een ouder echtpaar. Een van mijn online vriendinnen reageerde: ‘dat zou echt iets voor mijn ouders zijn!’ Een tijdje later sprak ik Joke voor het eerst aan de telefoon.
Leven met dementie
Joke was meteen heel open en vertelde me over hun situatie. Jan was al jaren aan het sukkelen met zijn gezondheid en rolde steeds van het een in het ander. In januari dit jaar werd het echt te zwaar voor haar om hem thuis te verzorgen en Jan verhuisde naar een gloednieuw verpleeghuis, een eindje verderop in de straat. En toen kwam Corona…
Al pratend brak haar stem een paar keer. Ze vermande zich stoer maar ik hoorde haar verdriet; zo lang samen zijn, zoveel gedeeld hebben en dan je eigen man niet meer mogen opzoeken. En Jan begreep er af en toe niets van, wat het extra schrijnend maakte.
Ontbijt
Toen ik twee weken geleden bij Joke kwam, was ze druk bezig met het klaarmaken van een bakje vers fruit voor haar man. Omdat ik van haar wist dat ze dit elke dag voor hem doet, begon ik meteen met fotograferen. Daarna dronken we even koffie met z’n twee, ook om even aan elkaar te wennen. Ik vind het altijd weer bijzonder dat ik zomaar als wildvreemde bij mensen binnenstap, die me vervolgens simpelweg hun leven laten zien en laten vastleggen. Zo ook Joke.
Boeken
Terwijl ze haar eigen ontbijtje verorberde vertelde ze me honderduit. Hoe Jan in haar leven was gekomen: ’the man who came to dinner and never left’. Hoe haar kinderen dol op hem waren geworden, als bonusvader. Hoe ze jaren samen werkten, elkaar aanvullend en ondersteunend. En hoeveel Jan van boeken hield. Toen het ontbijt erop zat, togen we naar het verpleeghuis, mondkapjes in de aanslag. Jan zat nog even aan een stukje taart maar wandelde daarna de hal in, achter zijn rollator. Dat ik daar met een camera stond vond hij geloof ik wel prima. Ze hebben het er samen meerdere keren over gehad maar of hij echt besefte wat ik kwam doen? Ik weet het niet.
Kwetsbaarheid
Na even rondkijken en kletsen op zijn kamer (met dus veel boeken!), vertrokken we naar hun huis. Het raakte me om te zien hoe Joke hem met zijn jas moest helpen. Aan de ene kant zo duidelijk man en vrouw met een heel leven samen achter de rug, aan de andere kant opeens die hulpeloze afhankelijkheid. Eenmaal thuis hetzelfde ritueel; en terwijl Joke zijn jas ophing en een bakkie koffie ging maken, keek Jan de kamer rond.
Ik vroeg me af wat hij ervan oppikte. Keek hij om te zien of er iets veranderd was? Of keek hij omdat hij geen idee had waar hij was? Oh als je dan toch even in iemands hoofd zou kunnen kijken!
Tranen en foto’s
De dag vergleed. Nog een bakje koffie, lunch. Met een tosti en zijn lievelingssoep. En toen opeens tranen omdat hij opeens écht wist waar hij was en het zo verdrietig vond dat hij hier niet meer kon wonen. Troosten en afleiding dan maar even: het trouwalbum werd tevoorschijn gehaald. En daar herkende hij iedereen! En ik genoot van die twee mensen daar samen aan tafel, genietend van die mooie momenten. Zo intiem om daar dan bij te zijn en foto’s van te maken. Ik vroeg aan Jan: ‘wat vind je nou zo leuk aan haar?’ Hij moest er even over denken en zei toen: ‘dat ze er gewoon altijd IS’.
Na nog een klein ommetje, was het tijd voor nog een kopje thee. Terwijl Joke van alles aan mij zat te vertellen, dutte Jan af en toe even weg. Tijd om rust te nemen dus en voor mij om weer terug naar Den Haag te rijden.
Vertrouwen
Lieve Joke en Jan, dank jullie wel voor het vertrouwen in mij! Ik hoop dat de foto’s een mooie herinnering zijn aan een doodgewone dag. En voor wie ook zo’n reportage wil? Neem contact met me op en we bespreken de mogelijkheden!
